หนึ่งร้อยปีแห่งความโดดเดี่ยว - เส้นทางแห่งชีวิตของตระกูลบูเอนดิยา

"ก่อนหน้านั้น เขาไม่เคยคิดเลยว่าวรรณกรรมจะเป็นเครื่องเล่นที่ดีที่สุดที่เคยสร้างกันขึ้นมาเพื่อเย้ยเยาะและล้อเลียนมนุษย์"
- ออเรลิยาโน
(กาเบรียล การ์เซีย มาร์เกซ, หนึ่งร้อยปีแห่งความโดดเดี่ยว,
สนพ. สามัญชน, หน้า 600)

ภาพจาก www.kledthai.com

"หนึ่งร้อยปีแห่งความโดดเดี่ยว (One Hundred Years of Solitude)"

ผู้เขียน: กาเบรียล การ์เซีย มาร์เกซ (Gabriel Garcia Márquez)

ผู้แปล: ปณิธาน - ร. จันเสน

สนพ. สามัญชน, พิมพ์ครั้งที่ 5, พฤษภาคม 2557

          เรื่องราวจากรุ่นสู่รุ่นรวม 6 รุ่นของตระกูลบูเอนดิยาที่อาศัยอยู่ในมาคอนโด เมืองเล็ก ๆ ที่ล้อมรอบไปด้วยภูเขาและบึงน้ำกว้างใหญ่ เรื่องเริ่มขึ้นเมื่อพันเอกออเรลิยาโน บูเอนดิยากำลังจะถูกประหาร เขานึกย้อนถึงเรื่องราวในอดีตของตัวเองและครอบครัว และพาเราย้อนกลับไปทำความรู้จักกับครอบครัวบูเอนดิยา ครอบครัวที่เต็มไปด้วยความโดดเดี่ยวและมาพร้อมกับคำทำนายว่าจะให้กำเนิดลูกที่มีหางหมู

          โฆเซ อาร์คาดิโอ บูเอนดิยาพาอูร์ซูลา ภรรยาของเขาหลบหนีจากการรังควานของผีจองเวรซึ่งก็คือชายที่เขาฆ่าตายเข้ามาจับจองดินแดนนี้ โดยมีผู้ติดตามมาด้วยจำนวนหนึ่ง พวกเขาร่วมกันสร้างเมืองมาคอนโดขึ้น โฆเซ อาร์คาดิโอ บูเอนดิยารับหน้าที่ในการจัดสรรที่ทางให้แก่คนอื่น ๆ ทำหน้าที่เป็นผู้นำของชุมชน และต่อมาก็หมกมุ่นอยู่กับการเล่นแร่แปรธาตุ ในตอนนั้นหมู่บ้านมาคอนโดเป็นหมู่บ้านที่มีความสุข ไม่มีใครอายุเกิน 30 ปี และยังไม่เคยมีใครตาย (น. 33) โฆเซ อาร์คาดิโอ บูเอนดิยาและอูร์ซูลามีบุตรด้วยกัน 3 คน ชาย 2 หญิง 1

          โฆเซ อาร์คาดิโอ บุตรชายคนโต  หนีหายไปกับกลุ่มยิปซีในวันหนึ่ง และเมื่อกลับมาอีกทีก็กลายเป็นกักขฬะ และแต่งงานกับผู้หญิงที่อยู่เหนือความคาดหมายของทุกคน

          บุตรชายคนรอง ออเรลิยาโน (พันเอกออเรลิยาโน บูเอนดิยา) จากคนที่แม้แต่เสรีนิยม และอนุรักษนิยมแตกต่างกันอย่างไรก็ยังไม่รู้ กลายเป็นนักรบที่ต่อสู้ทางการเมืองที่พบแต่ความพ่ายแพ้ และสุดท้ายก็ได้แต่กลับมาขังตัวเองอยู่ในห้องทำงานกับเครื่องมือสร้างปลาทองตัวเล็ก ๆ

          อมารันตา บุตรสาวคนเล็ก จากความรักของเด็กสาวแปรเปลี่ยนเป็นความอิจฉาริษยาและจ้องปองร้ายต่องานแต่งงานของลูกพี่ลูกน้อง เธอทำทุกทางเพื่อไม่ให้มันเกิดขึ้น และแม้แต่หากต้องใช้ยาพิษเธอก็จะทำ

           พวกเขาคือผู้สืบทอดชะตาแห่งความโดดเดี่ยวและการหลงผิดซ้ำซากรุ่นแรกของตระกูล...

          นิยายขนาดยาวเล่มหนาเรื่องนี้เต็มไปด้วยบทบรรยาย บทสนทนาน้อยมากถึงมากที่สุด ก่อนจะอ่านกลัวเหลือเกินว่ามันจะน่าเบื่อและมีหวังได้หลับกลางทางแหง ๆ แต่ปรากฏว่ามันสนุกผิดคาดและไม่น่าเบื่อเลยสักนิด เหตุการณ์ดำเนินไปเรื่อย ๆ ไม่ได้แสดงอารมณ์หวือหวาออกมามากนักแต่มันมีแรงดึงดูดและความน่าสนใจบางอย่างที่ตรึงเราไว้กับเนื้อหา มีเรื่องราวที่เกิดขึ้นได้ในชีวิตจริง ปนกับเรื่องลึกลับเหนือธรรมชาติ อย่างเช่น การปรากฏของวิญญาณ หรือปาฏิหาริย์พระลอยตัวได้เพียงแค่ดื่มช็อกโกแลตร้อน ฯลฯ ซึ่งความรู้สึกคล้าย ๆ แบบนี้เราหาได้ในงานของฮารูกิ มูราคามิ (Haruki Murakami) แต่ก็ไม่ได้เหมือนกันเสียทีเดียวหรอกนะ มันมีความต่างในแง่ของอารมณ์ความรู้สึกอยู่เยอะ ในงานของกาเบรียล การ์เซีย มาร์เกซนั้นไม่มีความกดดันหนักอย่างงานของเฮียมู

          คิดถูกที่หยิบมาอ่านในช่วงหยุดยาว เลยได้อ่านอย่างต่อเนื่อง ความลำบากในการอ่านหนังสือเล่มนี้อยู่ตรงที่ตัวละครมักจะชื่อซ้ำกันกับคนในรุ่นก่อน เป็นธรรมเนียมที่จะตั้งชื่อลูกหลานตามชื่อพ่อแม่ หรือปู่ย่า/ตายาย ดังนั้น ตลอดทั้งเรื่องจึงมีออเรลิโย หรือโฆเซ อาร์คาดิโอ คนแล้วคนเล่า สร้างความสับสนในการอ่านสุด ๆ ยังดีที่มีผังตระกูลในหน้าเปิดเรื่องให้เทียบดูเวลาสับสนได้บ้าง

          หนึ่งร้อยปีแห่งความโดดเดี่ยว ของเมืองมาคอนโด และครอบครัวบูเอนดิยา สิ่งที่เปลี่ยนไปมีเพียงแค่ตัวละครจากรุ่นสู่รุ่น และสภาพแวดล้อมของเมือง หากแต่วิถีชีวิต และพฤติกรรมหรืออาจเรียกได้ว่าชะตากรรมของพวกเขานั้นมักจะกลับเข้าสู่วังวนเดิม ๆ เสมอ แทบจะไม่เปลี่ยนไปเลย คนในตระกูลบูเอนดิยาต่างคนต่างมีโลกของตัวเองที่เต็มไปด้วยความโดดเดี่ยว แรงขับเคลื่อนแปลก ๆ ที่สุดท้ายมักจะไปจบลงที่การทำลายตัวเอง สงคราม การชนไก่ ผู้หญิงเลว ๆ เรื่องป่าเถื่อนรุนแรง 4 อย่างที่อูร์ซูราสรุปได้ว่าทายาทชายของตระกูลมักจะไปลงเอยเกี่ยวข้องด้วยอยู่เสมอ และสิ่งที่รู้สึดเสียดเย้ยก็คือแม้แต่ความรอบรู้จากการตระหนักรู้และการอ่านมากมาย สุดท้ายก็ไม่สามารถช่วยให้ออเรลิยาโนมีสติหลุดพ้นจากตัณหาในจิตใจ  ในใจอยากจะเรียกมันว่าเป็นโศกนาฏกรรมของครอบครัวบูเอนดิยาเลยแหละ