ณ ที่สิ้นสุดของบางสิ่ง (The Sense of an Ending)

"ประวัติศาสตร์ไม่ใช่คำโกหกของผู้ชนะ ดังที่ผมเคยพูด...

มันเป็นความทรงจำของผู้รอดชีวิตมากกว่า"

- จูเลียน บาร์นส์ #ณที่สิ้นสุดของบางสิ่ง

ชื่อเรื่อง: ณ ที่สิ้นสุดของบางสิ่ง (The Sense of an Ending)
ผู้เขียน: จูเลียน บาร์นส์
ผู้แปล: โตมร ศุขปรีชา
สนพ.: ไลต์เฮาส์ พับลิชชิ่ง
พิมพ์ครั้งแรก 2556

     หนังสือเล่มนี้ได้รับรางวัลเดอะ แมน บุ๊กเกอร์ไพรซ์ ประจำปี 2011 (รางวัลนี้มอบให้นักเขียนนวนิยายในสหราชอาณาจักร หมู่ประเทศเครือจักรภพและสาธารณรัฐไอร์แลนด์ อ่านเพิ่มเติมได้ที่ http://www.themanbookerprize.com/node/1 ) เห็นครั้งแรกในหน้าเพจของไลต์เฮาส์ พับบลิชชิ่งก่อนงานหนังสือตุลา '56 ที่ผ่านมา สะดุดตากับปกก่อนเป็นอันดับแรก ชื่อเรื่องอันดับถัดมาที่ต้องใจ คำโปรยโฆษณาของสนพ. ในเพจ https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10151626473632190&set=a.10151626321222190.1073741833.175515022189&type=1&theater ก็ยิ่งทำให้สนใจ และประการสุดท้ายสำคัญสุดที่ทำให้ตัดสินใจว่ายังไงก็ต้องซื้อ คือผู้แปล คุณโตมร ศุขปรีชา

     หนังสือแบ่งออกเป็นสองภาค ภาคแรกเป็นเรื่องราวในช่วงวัยรุ่นของหนุ่มสาวชาวอังกฤษกลุ่มหนึ่ง ช่วงวัยที่เป็นจุดเริ่มต้นและสิ้นสุดของหลายเหตุการณ์ และภาค 2 เป็นเรื่องราวในช่วงบั้นปลายชีวิต ตลอดทั้งเล่มเรื่องราวถ่ายทอดผ่านปากคำ ผ่านความทรงจำของโทนี่ พระเอก (?) ของเรา

    โทนี่ และเพื่อนอีกสองคนต้อนรับสมาชิกใหม่ของกลุ่ม เอเดรียน ชายหนุ่มที่เป็นเหมือนศูนย์กลาง เป็นแรงดึงดูดของโทนี่ และเพื่อนๆ เอเดรียนผู้ไม่เหมือนใคร เฉลียวฉลาด ดูเป็นผู้ใหญ่ และทรงภูมิในสายตาของโทนี่ ทั้งสามคนต่างก็อยากเป็นเพื่อนที่สนิทที่สุดของเอเดรียน แต่เมื่อจบม. ปลาย ต่างคนต่างแยกย้ายกันไป โทนี่มีแฟนสาวที่ดูเหมือนจะปั่นหัวเขาอยู่ และเมื่อเลิกลากันไป เขากลับได้จดหมายจากเอเดรียนที่ส่งมาเพื่อขอคบกับเธอ เขาตอบจดหมายกลับไป แต่เนื้อหายังไม่ได้เปิดเผยในภาคแรก โทนี่เล่าเรื่องเหมือนเขาไม่ถือสา ให้คำแนะนำที่เหน็บแนมอดีตแฟนสาวเบาๆ เวลาผ่านไปหลังจบมหาวิทยาลัย โทนี่ก็ออกไปใช้ชีวิตของตัวเอง แยกย้ายกับเพื่อนๆ จนวันหนึ่งได้รับการติตต่อให้กลับบ้าน และทราบข่าวว่าเอเดรียนฆ่าตัวตาย เขาโทษอดีตแฟนสาว ว่าเธอต้องเป็นสาเหตุของเรื่องนี้

    ในภาคสอง ซึ่งเป็นช่วงบั้นปลายชีวิต โทนี่อยู่ในวัยเกษียณ ผ่านการหย่าร้าง มีลูกสาว และมีหลาน จู่ๆ เขาก็ได้รับการติดต่อว่าเขาได้รับมรดกจากแม่ของอดีตแฟนสาวของเขา ผู้หญิงที่เคยให้การต้อนรับเขา และพูดเตือนเรื่องลูกสาวของเธอเมื่อครั้งที่เขาเคยไปเยี่ยมบ้านเธอ ในพินัยกรรมระบุว่าเขาได้รับเงินจำนวนหนึ่ง พร้อมกับบันทึกประจำวันของเอเดรียน...

    ทำไมบันทึกของเอเดรียนถึงไปอยู่กับแม่ของอดีตแฟนสาว? ทำไมต้องยกเงินและบันทึกให้เขา? แล้วทำไมถึงมีเพียงเงินที่ถูกส่งมา บันทึกอยู่ไหน? โทนี่จำต้องหาทางกลับไปติดต่อเธออีกครั้งเพื่อให้ได้บันทึกมา และการตามหาครั้งนี้เขาจะได้ทบทวนเรื่องราวความทรงจำ ปริศนาบางอย่างของเอเดรียน และเรียนรู้ผ่านวันเวลาที่ผ่านไป การกระทำที่เคยทำไว้ ถ้อยคำที่เคยเอ่ยจากปาก และปลายปากกาด้วยอารมณ์ ด้วยความเขลาของวัยเยาว์ ล้วนแล้วแต่เรียกคืนกลับไม่ได้

(คำโปรยปกใน) 

"ณ ที่สิ้นสุดของบางสิ่ง บอกกล่าวเรื่องราวของสิ่งสมมติที่เรียกว่า 'เวลา' 

สิ่งที่ไม่มีจุดเริ่มต้นหรือจุดจบอันจริงแท้ แต่มันก็สอนอะไรมากมายแก่เรา 

เราอาจต้องเดินทางไกลและเนิ่นนาน กว่าจะเข้าใจบทเรียนแห่งกาลเวลานั้น

 และหลายครั้งเราประมาทเพราะคิดว่าจัดการกับเวลาได้ 

หารู้ไม่ว่าเวลาคือผู้บงการและเป็นฝ่ายนิยามชีวิตของเราอย่างต่อเนื่อง ไม่เปลี่ยนแปลง"

    เรื่องราวดำเนินไปแบบเรียบๆ เปรียบกับกราฟที่เป็นเส้นตรงตลอดน่าจะทำให้เห็นภาพได้ชัด เหมือนอ่านบันทึกประจำวัน แต่ตอนจบนั้นทำให้ประหลาดใจไม่น้อย (ต้องอ่านทวน 3 รอบกว่าจะเข้าใจ งงกับลำดับ = =") มีถ้อยคำสอนใจ และ/หรือน่าจะเป็นแรงบันดาลใจให้ข้อคิดแทรกอยู่ตลอดเล่ม บางหน้านี่ทั้งย่อหน้ากระแทกใจเบาๆ อ่านได้เพลินๆ สำนวนแปลภาษาดีมาก ไม่ผิดหวัง (แต่พวกหนังสือที่ได้รางวัลนี่มันคงลึกล้ำเกินกว่าสติปัญญาของอิฮั้นจะเข้าถึงนะ มันยากไป = =")

    ในทุกวัน ทุกชั่วโมง ทุกนาที ทุกวินาทีของชีวิต เราได้ใช้มันไปอย่างคุ้มค่าแค่ไหน พินิจพิเคราะห์มันมากเพียงไร เราไปตัดสิน เกลียดชังใครโดยไม่ยุติธรรมหรือเปล่า ละเลยเพิกเฉยต่อคนข้างกายไปไหม และเราเล่าเรื่องราวของตัวเองอย่างซื่อตรงเพียงไร และจะใช้เวลานานแค่ไหนที่จะเรียนรู้...

  "เราบอกเล่าเรื่องราวชีวิตของเราบ่อยครั้งเพียงใดหนอ 

บ่อยครั้งเท่าไรที่เราดัดแปลง ตัดปะอย่างมีเล่ห์เพื่อทำให้มันสวยงาม"

- ณ ที่สิ้นสุดของบางสิ่ง (ไลต์เฮาส์ พับลิชชิ่ง)